De technologische ontwikkelingen gaan in een duizelingwekkend tempo. Op fora, symposia en in de media wordt gesproken over ‘exponentiële groei’ die met een dermate hoge snelheid gepaard gaat dat het aan de andere kant van de medaille ons dreigt te verwijderen van ons mens zijn. Technologie kan fascineren maar verdient eveneens een kritische beschouwing. De aandacht die het Nietzsche Gesellschaft tijdens het internationale Nietzsche congres 2025 aan technologie geeft, past dan ook perfect in de vele discussies rondom dit thema. 

Nietzsches gedachten over de omgang met technologie en techniek hebben in het Nietzsche-onderzoek tot nu toe relatief weinig aandacht gekregen. Dit is eigenlijk bijzonder, aangezien de media- en literatuur wetenschapper Kittler (1943 – 2011), onder andere bekend van zijn vele essayistische werk rondom media en techniek (én de publicatie die hij samen met Derrida schreef: Nietzsche – Politik des Eigennamens: wie man abschafft, wovon man spricht) al vroeg heeft gewezen op Nietzsches (ongelukkige) gebruik van een typemachine (de zogenaamde Malling-Hansen-Schreibkugel), en Nietzsche het belang van dit ‘schrijfgereedschap’ voor het denken zelf had benadrukt. 

Nietzsche was sowieso bekend met veel van de technologieën van zijn tijd: hij maakte gebruik van de spoorwegen en reisde per stoomschip, hij nam als vrijwilliger deel aan de Frans-Duitse oorlog van 1870/71, was geïnteresseerd in fotografie en was net zo afhankelijk van het postkantoor als van zijn bril. De natuurwetenschappen behoorden ook tot zijn interesseveld en hij overwoog ook even om natuurkunde te gaan studeren. 

Het begrip technologie wordt doorgaans wat beperkt benaderd. Ook in de huidige tijd is het perspectief vaak begrenst terwijl er juist zoveel invloed uitgaat van de nieuwste (media) technologieën. Alle reden om ook vanuit een historisch perspectief naar de huidige ontwikkelingen te kijken. Wanneer je de term verder doortrekt, dat wil zeggen technologie zoals deze in communicatiemedia en de daarmee verbonden infrastructuren verwerkt is, maar ook een plaats opeist in eenvoudigere hulpmiddelen en machines, in de ontwikkeling van taal, kun je in het werk van Nietzsche talrijke raakpunten met het thema technologie vinden – en dit vaak op een centrale plaats. Je hoeft alleen maar te denken aan ‘Blatt aus der Rolle der Zeit’ waarmee Nietzsche aan het begin van zijn tweede Unzeitgemäße Betrachtung de structuur van het menselijk bewustzijn definieert. Of aan de gedachten die in dezelfde tekst worden ontwikkeld over de in cultureel opzicht vernietigende werking van de pers. Wanneer je het gebruik van taal en retoriek ook tot technologie rekent, dan kom je bij Nietzsche tot nog veel meer interessante gedachten.

In Naumburg is tijdens het Internationale Nietzsche-congres 2025 (16-19 oktober) de technologie als centraal onderwerp gekozen. Ook Nederlandse schrijvers, studenten en denkers worden van harte uitgenodigd om een bijdrage te leveren. Stuur je samenvatting (300-500 woorden) met een korte CV voor 5 mei 2025 aan: info@nietzsche-gesellschaft.de

Mogelijke onderwerpen zijn:

• Nietzsches reflecties op de technologie en de technologieën van zijn tijd (bijvoorbeeld spoorwegen, telegrafie, wetenschappelijke instrumenten, enz.)
• De technologieën van Nietzsche in de context van de 19e eeuw (bijvoorbeeld in relatie tot de filosofie van de technologie van Ernst Kapp of de reflecties van Karl Marx op de revolutionaire betekenis van de technologie)
• Nietzsches praktische gebruik van de technologieën in zijn tijd
• Nietzsches taalkundige en retorische technieken en hun filosofische reflectie
• Technologiemetaforen in de neurofysiologie in de 19e eeuw en vandaag
• Nietzsches technologieën en Nietzsches naturen
• Nietzsches culturele en lichamelijke technieken (diëten, muziek componeren, dansen, schrijven, lezen, etc.)
• Technologieën van de macht bij Nietzsche
• Nietzsche versus Heidegger’s Frage nach der Technik
• Technieken van disciplinering en subjectivering bij Nietzsche en Foucault
• Nietzsches ethiek in het licht van de technologiediscussies van de 21e eeuw
• Nietzsche en kunstmatige intelligentie
  

Inzendingen:
Stuur je samenvatting (300-500 woorden) met een korte cv vóór 5 mei 2025 naar: info@nietzsche-gesellschaft.de. De lezingen kunnen zowel in het Duits als in het Engels worden gegeven.

De Keynote-sprekers tijdens het Nietzsche-congres 2025 zijn:
Prof.dr. Christian Emden (Houston, Texas)
Prof.dr. Stefan Herbrechter (Heidelberg)
Prof.dr. Sybille Krämer (Berlijn)
Prof.dr. Vanessa Lemm (Londen)
Dr. Corinna Schubert (Weimar)
Dr. David Simonin (Parijs)

Het Nietzsche congres 2025 staat onder wetenschappelijke leiding van Prof. dr. Edgar Landgraf, Dr. Catarina Caetano da Rosa en Dr. Johann Szews.