Nietzsche literatuur
Chronologisch overzicht van Nietzsches geschriften:
| 1870 | Das Griechische Musikdrama; Socrates und die Tragödie; Die dionysische Weltanschauung |
| 1871 | Sokrates und die griechische Tragödie |
| 1872 | Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik; Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten; Fünf Vorreden zu fünf ungeschriebenen Büchern |
| 1873 | Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen; Ueber Wahrheit und Lüge im aussermoralischen Sinne; Unzeitgemässe Betrachtungen I: David Strauss der Bekenner und Schriftsteller |
| 1874 | Unzeitgemässe Betrachtungen II: Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für das Leben; Unzeitgemässe Betrachtungen III: Schopenhauer als Erzieher |
| 1876 | Unzeitgemässe Betrachtungen IV: Richard Wagner in Bayreuth |
| 1878 | Menschliches, Allzumenschliches. Ein Buch für freie Geister |
| 1879 | Vermischte Meinungen und Sprüche (onderdeel van Menschliches, Allzumenschliches. Ein Buch für freie Geister. Zweiter Band 1886); Der Wanderer und sein Schatten (onderdeel van Menschliches, Allzumenschliches. Ein Buch für freie Geister. Zweiter Band 1886) |
| 1881 | Morgenröthe. Gedanken über die moralischen Vorurtheile |
| 1882 | Die fröhliche Wissenschaft (nieuwe uitgebreide editie in 1886) |
| 1883 | Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen I |
| 1884 | Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen II; Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen III |
| 1885 | Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen IV |
| 1886 | Jenseits von Gut und Böse. Vorspiel einer Philosophie der Zukunft |
| 1887 | Zur Genealogie der Moral. Eine Streitschrift |
| 1888 | Der Fall Wagner. Ein Musikanten-Problem; Götzen-Dämmerung oder Wie man mit dem Hammer philosophiert; Der Antichrist. Fluch auf das Christenthum (eerste publicatie in 1895); Ecce homo. Wie man wird, was man ist (eerste publicatie in 1908) |
| 1889 | Dionysos-Dithyramben (eerste publicatie in 1889); Nietzsche contra Wagner. Aktenstücke eines Psychologen (eerste publicatie in 1895) |
In sommige secundaire literatuur wordt verwezen met behulp van afkortingen. In onderstaande tabel staan op alfabetische volgorde de gangbare afkortingen van Nietzsches werken. In de derde kolom tevens de Engelstalige variant van de vertaling.
| Afkorting | Titel van het werk | Engels |
| AC | Der Antichrist | A |
| DD | Dionysos-Dithyramben | DD |
| EH | Ecce Homo. Wie man wird was man ist | EH |
| FW | Die fröhliche Wissenschaft | GS |
| GD | Götzen-Dämmerung | TI |
| GM | Zur Genealogie der Moral | GM |
| GT | Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik | BT |
| JGB | Jenseits von Gut und Böse | BGE |
| M | Morgenröthe | D |
| MA I | Menschliches, Allzumenschliches | HH |
| NF | Nachgelassene Fragmente | |
| PHG | Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen | PTAG |
| UB | Unzeitgemäße Betrachtungen | UM |
| VM | Vermischte Meinungen und Sprüche | MM |
| Wa | Der Fall Wagner | CW |
| WL | Ueber Wahrheit und Lüge im aussermoralischen Sinne | TL |
| WS | Der Wanderer und sein Schatten | WS |
| Z | Also sprach Zarathustra | Z |
| ZB | Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten | FEI |
Nietzsche voor de ambitieuze uitgever
De werken van Nietzsche zijn internationaal en bij vele uitgeverijen in talloze uitvoeringen uitgekomen. Toonaangevend zijn de uitgaves en studies van het internationale uitgeefconcern DeGruyter. In 1980 kwam de zogeheten Kritische Studien Ausgabe (KSA) in een handige pocketuitgave op de markt; 15 banden aangevuld met 8 banden voor de brieven (KSB). Deze uitgaves stoelen op de ‘Kritische Gesamtausgabe’ van Giorgio Colli en Mazzino Montinari uit 1967.
Hedendaagse Nederlandse vertalingen werken Friedrich Nietzsche
In Nederland is er in het verleden veel van Nietzsche vertaald. Daarop voortbordurend zijn er her en der ook nieuwe vertalingen op de Nederlandse markt verkrijgbaar. Een bekende serie is de Nietzsche Bibliotheek van De Arbeiderspers waarin de volgende titels zijn verschenen: De antichrist, Afgodenschemering, Oneigentijdse beschouwingen, Morgenrood , Voorbij goed en kwaad, Ecce homo, De genealogie van de moraal, De vrolijke wetenschap , Menselijk, al te menselijk en De geboorte van de tragedie.
Het betreft hier herziene uitgaven van de bekende vertalingen van Pé Hawinkels en Thomas Graftdijk. Aangepast aan de nieuwste Nietzsche-edities en aangevuld met een verhelderend notenapparaat en nawoord. De heruitgave is in handen van de vertalers Paul Beers, Michel van Nieuwstadt en wijlen Hans Driessen. Naast deze acht bestaande vertalingen zijn er ook twee van Hans Driessen: De geboorte van de tragedie en Afgodenschemering.
Oneigentijdse beschouwingen
Tweede druk (2008) van de oorspronkelijk vertaalde ‘Oneigentijdse Beschouwingen’ door Thomas Graftdijk (Uitg. Synopsis). Herziene vertaling door Hans Driessen en Paul Beers.
De Antichrist
Vertaling door Michel van Nieuwstadt, verkrijgbaar in de serie ‘Nietzsche Bibliotheek’ bij Uitgeverij De Arbeiderspers, inmiddels 10e druk uit 2003.
De vrolijke wetenschap
In 2003 bij De Arbeiderspers (vert. P. Hawinkels) uitgekomen in de serie Nietzsche Bibliotheek. In 2018 kwam een nieuwe uitgave bij Uitgeverij Vantilt in een vertaling van Hans Driessen en onder redactie van Paul van Tongeren.
//www.friedrichnietzsche.nl/uit-de-media/een-nieuwe-vrolijke-wetenschap/
Ecce Homo
Bekend geworden in de vertaling van P. Hawinkels. Ook verkrijgbaar in de serie Prive Domein met een nawoord van Gerrit Komrij. In 2005 opnieuw uitgekomen bij De Arbeiderspers in een nieuwe vertaling van Hans Driessen/Paul Beers.
Genealogie der moraal
Met als ondertitel: ‘Een strijdschrift’. Uitgegeven in de Nietzsche Bibliotheek van De Arbeiderspers (1980). Vertaling: T. Graftdijk op basis van de Karl Schlechta uitgave. In 2000 door Hans Driessen van nawoord en noten voorzien op basis van de Colli en Montinari uitgave.
In 2024 verscheen bij Boom uitgevers een nieuwe hertaalde uitgave uit handen van Maarten van Buuren met als ondertitel ‘Een polemiek’.
Menselijk, al te menselijk
Oorspronkelijke vertaling door Thomas Graftdijk (1980) en in 2000 herzien door Hans Driessen die er ook een nawoord in schreef. In 2008 kwam de tweede druk.
Voorbij goed en kwaad
In juli 2004 ontstond onder redactie en in vertaling van Paul Beers en Hans Driessen, de 9e druk van deze herziene uitgave. Eerder vertaald door Thomas Graftdijk. In het najaar van 2023 kwam Boom Uitgevers met een nieuwe door Maarten van Buuren vertaalde uitgave.
Morgenrood
Tweede druk van Morgenrood uit 2009, uitgave op basis van de vertaling door Pé Hawinkels en later herzien door Michel van Nieuwstadt en Hans Driessen.
Afgodenschemering
In 2007 kwam de tweede druk van de herziene vertaling uit handen van Hans Driessen. De bekende ondertitel luidt: ‘of hoe men met de hamer filosofeert’.
De geboorte van de tragedie
Tweede druk uit 2006, herziene uitgave uit handen van Hans Driessen.
Aldus sprak Zarathoestra
In meerdere vertalingen en bij diverse uitgeverijen uitgekomen, o.a. Wereldbibliotheek (vert. Endt en Marsman), Boom (vert. Wilfred Oranje) in 2021 bij de Arbeiderspers (vert. Ria van Hengel). Ook in een fraaie hardgebonden uitgave bij Atheneum – Polak & Van Gennep in 2013.
In 2024 kwam bij Boom een licht herziene editie uit op basis van de vertaling door Wilfred Oranje.
Het dionysische wereldbeeld/Filosofie in het tragische tijdperk van de Grieken
Deze twee vroege teksten vormen de kiem waaruit Nietzsches hele oeuvre zich ontwikkelde. Een nieuwe uitgave voor de lezer die Nietzsche liever in het Nederlands leest. De vertaling komt uit handen van Maarten van Buuren.
Boom Uitgevers, 2024
Nagelaten fragmenten
De zogeheten ‘Nachlaß’ kwam in een Nederlandse vertaling uit bij SUN in Nijmegen (2003). Het betreft zes zeer zorgvuldig verzorgde banden waar volgens Heidegger ‘de eigenlijke filosofie’ van Nietzsche te lezen valt. Vertaling uit handen van Michel van Nieuwstadt en Mark Wildschut.
Duitstalige boeken over Nietzsche die aan de basis van deze website liggen:
- Andreas-Salomé, Lou: Nietzsche in seinen Werken (Insel Taschenbuch)
- Benders, Raymond J.; Oettermann, Stephan; Reich, Hauke; Spiegel, Sibylle: Friedrich Nietzsche, Chronik in Bildern und Texten (Carl Hanser Verlag/DTV, München-Wien)
- Borchmeyer, Dieter: Nietzsche, Cosima, Wagner. Porträt einer Freundschaft (Insel Verlag)
- Decker, Kerstin: Nietzsche und Wagner, Geschichte einer Hassliebe (Propyläen)
- Drews, Arthur: Nietzsches Philosophie (Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung)
- Eichberg, Ralf: Friedrich Nietzsche in Mitteldeutschland (Mitteldeutscher Verlag)
- Erbsmehl, Hansdieter: Habt ihr noch eine Photographie von mir? (Weimarer Verlagsgesellschaft)
- Felsch, Phillip: Wie Nietzsche aus der Kälte kam (C.H. Beck, München)
- Fleischer, Margot: Der “Sinn der Erde” und die Entzauberung des Übermenschen (Wissenschaftliche Buchgesellschaft)
- Fiebig, Niels: Der Kampf um Nietzsche, Menschliches Allzumenschliches von Elisabeth Förster-Nietzsche (Bernhard Fischer und Thomas Föhl, Schriften zum Nietzsche-Archiv)
- Frenzel, Ivo: Nietzsche (RoRoRo Bildmonographien)
- Goch, Klaus: Franziska Nietzsche (Insel Verlag)
- Görner, Rüdiger: Nietzsches Kunst (Insel Verlag)
- Hoyer, Timo: Nietzsche und die Pädagogik, Werk, Biografie und Rezeption (Königshausen & Neumann)
- Janz, Curt Paul: Friedrich Nietzsche, Biographie Band 1, 2, 3 (DTV Wissenschaft)
- Kaag, John: Wandern mit Nietzsche. Wie man wird was man ist (BtB Verlag)
- Kleist, Jürgen: Nietzsche in Turin, eine Novelle (Info Verlag Karlsruhe)
- Köhler, Joachim: Friedrich Nietzsche & Cosima Wagner (Rowohlt)
- Köhler, Joachim: Nietzsche (Claasen Verlag)
- Körber, Thomas: Nietzsche nach 1945 (Königshausen & Neumann)
- Kutzner, H.: Nietzsche, diesseits der Kräfte, diesseits der Bilder (Gerstenberg Verlag, Hildesheim)
- Lessing, Theodor: Nietzsche (Ullstein Verlag Berlin)
- Literaturmagazin 12: Nietzsche (Rowohlt)
- Mann, Golo: Nietzsches unsterbliche Gedanken (Aufbau Taschenbuch Verlag)
- Münkler, Herfried: Marx, Wagner, Nietzsche, Welt im Umbruch (Rowohlt, Berlin)
- Niemeyer, Christian: Nietzsches andere Vernunft, psychologische Aspekte in Biographie und Werk (Wissenschaftliche Buchgesellschaft)
- Ottmann, Henning: Nietzsche Handbuch, Leben-Werk-Wirkung (J.B. Metzer Verlag)
- Podach, Erich: Der kranke Nietzsche, Briefe seiner Mutter an Franz Overbeck
- Raabe, Paul: Spaziergänge durch Nietzsches Sils-Maria (Arche Literatur Verlag)
- Riedel, Manfred: Nietzsche in Weimar, ein deutsches Drama (Reclam Leipzig)
- Ries, Wiebrecht: Nietzsche/Kafka, zur ästhetischen Wahrnehmung der Moderne (Verlag Karl Alber, München)
- Ries, Wiebrecht: Nietzsche zur Einführung (Junius Verlag)
- Ross, Werner: Der ängstliche Adler, Friedrich Nietzsches Leben (DTV Biographie)
- Ross, Werner: Der wilde Nietzsche oder die Rückkehr des Dionysos (Deutsche Verlags-Anstalt)
- Rukert, Udo: Nietzsche in der Hispania (Francke Verlag, Bern/München)
- Ryogi, Okochi: Wie man wird, was man ist, Gedanken zu Nietzsche aus Östlicher Sicht (Wissenschaftliche Buchgesellschaft)
- Safranski, Rüdiger: Nietzsche, Biographie seines Denkens (Carl Hanser Verlag München)
- Schmidt-Grépály, Rüdiger: Lernt mich gut lesen!
- Schmidt, Hermann Josef: Nietzsche, eine Streitschrift (Alibri Verlag Aschaffenburg)
- Sieg, Ulrich: Die Macht des Willens. Elisabeth Förster-Nietzsche und ihre Welt (Carl Hanser Verlag)
- Stegmaier, Werner: Nietzsches Genealogie der Moral (Wissenschaftliche Buchgesellschaft)
- Steiner, Rudolf: Friedrich Nietzsche, ein Kämpfer gegen seine Zeit (Rudolf Steiner Verlag, Dornach/Schweiz)
- Ulmer, Karl: Nietzsche, Einheit und Sinn seines Werkes (Dalp Taschenbücher)
- Urs Sommer, Andreas: ‘Kommentar zu Nietzsches Zur Genealogie der Moral’, Historischer und kritischer Kommentar zu Friedrich Nietzsches Werken. Band 5/2. Heidelberger Akademie der Wissenschaften. Berlin/Boston: De Gruyter 2019
- Wehr, Gerhard: Friedrich Nietzsche, der “Seelen-Errater” als Wegbereiter der Tiefenpsychologie (Aurum Verlag)
- Zweig, Stefan: Friedrich Nietzsche uit Der Kampf mit dem Dämon (Fischer Tasch Buch Verlag)
Nederlandstalige/vertaalde boeken over Nietzsche die aan de basis van deze website liggen:
- Beerling, R.F.: Het wankelende westen; Nietzsche en de kritiek op de Europese cultuur (van Loghum Slaterus)
- Bleeckere, Sylvain De en Erik Oger: Landschappen van Nietzsche, kunst, wetenschap, leven en moraal (Uitgeverij Pelckmans, Kapellen)
- Bolle, Eric: Macht en verlangen, Nietzsche en het denken van Foucault, Deleuze en Guattari (Sun, Nijmegen)
- Bossche, Marc Van den en Maurice Weyembergh: Links Nietzscheanisme (Uitgeverij Damon, Budel)
- Chamberlain, Lesley: Nietzsche in Turijn
- Claessens, Peter: Alle lust wil eeuwigheid, het magistrale levensscenario van Friedrich Nietzsche (Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam)
- Deleuze, Gilles: Nomaden-denken (Sun, Nijmegen)
- Duhamel, Roland: Kerngedachten van Friedrich Nietzsche (De Nederlandse Boekhandel)
- Duverger, A.: Friedrich Nietzsche, een levensbeeld (J. Van Loo, Amsterdam)
- Ester, Hans en Meindert Evers: In de ban van Nietzsche (Uitgeverij Damon)
- Felsch, Phillip: Wie Nietzsche aus der Kälte kam (C.H. Beck Verlag München)
- Foucault, Michel: Nietzsche, de genealogie, de geschiedschrijving (Sun, Nijmegen)
- Gelre, Henk van: Friedrich Nietzsche en de bronnen van de westerse beschaving delen 1, 2, 3 en 4 (Ambo Baarn)
- Graeve, Peter de: Friedrich Nietzsche: chaos en (ver)wording (Sun, Nijmegen)
- Groot, Ger: Vier ongemakkelijke filosofen: Nietzsche, Cioran, Bataille, Derrida (Sun, Nijmegen)
- Hagen, Jaap: Nietzsche’s weerklank in Nazi-Duitsland (Uitgeverij Aspekt, Soesterberg)
- Helsloot, Niels: Vrolijke wetenschap (Uitgeverij Agora, Baarn)
- Hollingdale, R.J.: De draagbare Nietzsche (Prometheus, Amsterdam)
- Hostens, Arnout: Friedrich Nietzsche – kind van zijn tijd (Agora Kampen)
- Hurkens, Maria: Een kwestie van smaak, Kant-tekeningen bij Nietzsche (Uitgeverij Damon)
- IJsseling, Hester: Over voorwoorden – Hegel, Kierkegaard-Nietzsche (Uitgeverij Boom, Amsterdam)
- Janz, Curt Paul: Friedrich Nietzsche delen 1 en 2 (Tirion, Baarn)
- Jaspers, Karl: Nietzsche en het christendom (Bijleveld)
- Kalsbeek, L.: Van christen tot antichrist, uit het leven en denken van Friedrich Nietzsche en over zijn invloed op de moraal (Kok, Kampen)
- Keij, Jan: Nietzsche als opvoeder of: Hoe een mens wordt wat hij is (Uitgeverij Klement, Zoetermeer)
- Kleinrensink, Gerrit Jan: De zaak Nietzsche (Uitgeverij Vriendenlust, Nijmegen)
- Lannoy, J.C.: Dionysos of God, een inleiding tot het binnenwereldlijk denken van Friedrich Nietzsche (Orbis & Orion)
- Mann, Thomas: Schopenhauer en Nietzsche (uitgeverij Aspekt, Soesterberg)
- Marsman, H.: Inleiding tot Nietzsches Also sprach Zarathustra (Em. Querido’s Uitgeverij , Amsterdam)
- Meewis, Wim: De filosofie van Friedrich Nietzsche: radicaliseringen van een chronisch zieke (Uitgeverij C. De Vries-Brouwers, Antwerpen-Rotterdam)
- Prideaux, Sue: Ik ben dynamiet (De Arbeiderspers, vert. uit het Engels)
- Reddingius-Salomonson, F.: Een weg tot Nietzsche (Servire, Den Haag)
- Ries, Wiebrecht: Friedrich Nietzsche, hoe de “ware wereld” eindelijk een fabel werd (Van Gorcum, Assen)
- Rodenburg, Katja (e.a.): Nietzsche lezen, Negentien filosofen over hun eerste kennismaking (Damon)
- Schaap, Sybe: Het onvermogen te vergeten. Nietzsche’s herwaardering van de waarheidsvraag (Uitgeverij Damon)
- Schaap, Sybe: De mens als maat, Nietzsche’s worsteling met het ressentiment (Uitgeverij Damon)
Schaap, Sybe: Het wendbare verleden. Nietzsche in postmoderne tijden (Uitgeverij Damon) - Scholte, J.H.: Nietzsche, de denker en dichter (Hollandia, Baarn)
- Schubart, Walter: Dostojewski en Nietzsche, de symboliek van hun leven (Uitgeverij de Librije, Haarlem)
- Tongeren, Paul van en Max Noordhoek: Friedrich Nietzsche & Malwida von Meysenbug, briefwisseling (Uitgeverij Klement, Kampen)
- Tongeren, Paul van: Het Europese nihilisme, Friedrich Nietzsche over een dreiging die niemand schijnt te deren (Vantilt)
- Tongeren, Paul van: Nietzsche als arts van de cultuur, diagnoses en prognoses (Kok Agora, Kampen)
- Tongeren, Paul van: Nietzsche (Elementaire deeltjes)
- Tongeren, Paul van: Een boek voor iedereen en niemand. Nietzsches Zarathoestra lezen (Boom 2024)
- Van den Dikkenberg; Berry: Genialiteit in het vroegste werk van Friedrich Nietzsche
- Visser, Gerard: Nietzsche & Heidegger: een confrontatie (Sun, Nijmegen)
- Visser, Gerard: In gesprek met Nietzsche (VanTilt, Nijmegen)
- Voorsluis, B: Nietzsche en het postmodernisme (Kok, Kampen)
- Weijers, Els: Nietzsche als verteller, hoe het lichaam wordt wat het is (Agora, Kampen)
links naar andere Nietzsche gerelateerde webpagina’s
https://philosophy.gsu.edu/the-journal-of-nietzsche-studies