Nietzsche als ’thema’ in de NRC
In de NRC van vandaag, vrijdag 24 november, zijn in de Cultuur & Boeken bijlage een kleine vier pagina’s gevuld met tekst en beeld over Nietzsche. Het eerste artikel is uit de hand van Rosan Hollak. Zij bezocht onlangs in Weimar de tentoonstelling ‘Nietzsche Privat’ (zie ook mijn aankondiging: Nietzsche Privat, eine unmögliche Ausstellung) en verwoordt in haar relaas de verbinding die zij voelde met de vervlogen tijden van Friedrich Nietzsche. Een stoel waar Nietzsche op heeft gezeten, de spiegel waarin zijn zus haar weelderige garderobe toetste alvorens ze de deur in Naumburg of Weimar aan de buitenzijde dichttrok. Het is een ervaring die je kunt hebben wanneer je oog in oog staat met tastbare geschiedenis die zich uit in bijvoorbeeld plekken, attributen of originele manuscripten die op hun beurt in verbinding staan met grote sporen in de geschiedenis. ‘Een denker die in het donker leefde’ gaf ze als titel aan haar verhaal. Nou, dat viel gelukkig mee wanneer je door je hoofd laat gaan waar hij zoal vertoefde. De duisternis zit misschien meer in haar eigen gevoel na het bezoek. ‘Onthutsend en haast griezelig’ voegt ze er zelfs aan toe. Na twee bezoeken eerder dit jaar heb ik dat niet ervaren. Of ze moet de griezels bedoelen die na de dood van Nietzsche her en der onder andere rondom zijn zus ontstonden.
Een kleine fout in haar verhaal (het was 1889 en niet 1899 toen Nietzsche in geestelijke onmacht raakte) is haar vergeven. Het is weliswaar een bescheiden tentoonstelling – waar Nietzsche zelf waarschijnlijk niets van moest weten – maar wel uitgebalanceerd en die daarom een diepere emotie kan achterlaten wanneer je Nietzsches werk, zijn korte en eenzame leven maar zeker ook de cultus na zijn dood door je hoofd laat gaan. Zo te lezen heeft het bij Rosan Hollak ook een indruk achtergelaten die tot verdere overdenkingen leidt, daar in dat mooie Weimar waar geschiedenis en cultuur je op alle mogelijke manieren tegemoet komen.
Voor het artikel: NRC Rosan Hollak: Denker die in het donker leefde
Nietzsche Privat; eine unmögliche Ausstellung




Arnold Heumakers heeft de nieuwe vertaling van Jenseits von Gut und Böse waarschijnlijk uitgelezen toen hij evenals een groot deel van Nederland deze week wakker werd uit een boze droom. Op een speelse maar ietwat flauwe manier neemt hij Nietzsche de maat door teksten van bijna 140 jaar geleden langs partijprogramma’s, een visie op Europa en de parlementaire democratie te leggen. Gelukkig weet Heumakers dat Nietzsche volledig letterlijk nemen tot grote ongelukken kan leiden, stomweg omdat veel uitspraken tot verdere reflectie zouden moeten aanzetten en niet onbegrepen als politieke theorieën, T-shirts opdruk of posters een huis moeten vinden. De lezer die Nietzsches woorden overal klakkeloos en letterlijk overneemt, er iets van duiding of antwoord in probeert te vinden, heeft misschien zijn diepere bedoelingen (nog) niet ontdekt.
Heumakers sluit zijn boekbespreking af met een tekst van Nietzsche zelf: ‘Elke diepzinnige denker is banger om begrepen dan om verkeerd begrepen te worden.’ Het zinnetje komt uit de onlangs opnieuw vertaalde ‘Jenseits’ (zie ook mijn recensie: Voorbij goed en kwaad) en wordt vaak gebezigd in zingevingscursussen en ander psychisch sporenonderzoek. Echter, Nietzsche zei er nog iets achteraan, te weten: ‘Am Letzteren leidet vielleicht seine Eitelkeit; am Ersteren aber sein Herz, sein Mitgefühl, welches immer spricht: „ach, warum wollt ihr es auch so schwer haben, wie ich? Daar mogen de NRC-lezers dan weer even verder over nadenken.
Foto’s: Stephan Peters
2 gedachten over “Nietzsche als ’thema’ in de NRC”
Hallo Stephan, zeker leuk en interessant, deze Nietzsche site! En dank voor de opmerkingen. Qua titel van het stuk: Nietzsche leefde de laatste drie jaren van zijn leven letterlijk in de duisternis. Zijn zus plaatste hem tussen de zwart geschilderde meubels en hield vaak de gordijnen gesloten. De datum over het begin van Nietzsche’s inzinking klopt inderdaad niet in de krant, in het artikel op de site staat het wel correct.
Met vriendelijke groet,
Rosan Hollak
Vond het een mooi artikel van Rosan Hollak! By the way ook top van NRC om Nietzsche de aandacht te geven die hij nog steeds verdient. Weimar is alleen niet naast de deur…(Ik kwam trouwens niet via de krant maar googelend op deze website en zag dat er een hele vracht aan info te lezen is. Niet alles heeft mijn interesse maar ik vind het echt geweldig, zo’n website waarin Nietzsche centraal staat.) Met vr. groet, Pien