Het nut van Nietzsche in moderne tijden van crisis
Wanneer een inleiding van een scriptie de titel ‘Het nut van Nietzsche in moderne tijden van crisis’ draagt zou je nog twee kanten op kunnen denken: een lichte toespeling op ‘Vom Nützen und Nachteil der Historie für das Leben’ of een verwijzing naar een daadwerkelijk nut om Nietzsche te lezen in deze tijden van crisis. Wie wil weten welke kant het opgaat leest eenvoudig de scriptie van Jonathan Janssen uit 2020: ‘De eeuwige terugkeer van crisis’ met als ondertitel ‘Hoe Friedrich Nietzsche en Milan Kundera kunnen helpen in moderne tijden van crisis’. Een bijzondere vergelijking; de verguisde en bejubelde denker, en de oude nog levende Tsjechische schrijver die bijna iedereen wel kent van de ongeveer twintig vertalingen met als bekendste zijn filosofisch en verfilmde werk ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’, in 1988 verfilmd door Philip Kaufman met als titel ‘The unbearable Lightness of Being’.

Terug naar de scriptie van Janssen, die overigens ook webredacteur bij het Filosofie Magazine en als freelance journalist werkzaam voor Trouw is. Hij schreef zijn scriptie (Master Filosofie Radboud) terwijl het coronavirus met zijn opmars richting Europa bezig was. Maar dus nog voor de oorlog in Oekraïne zoals wij deze nu kennen met alle gevolgen van dien. Toch lag zijn focus al op het fenomeen van de groei die meerdere crises laten zien, zeker ook rond de wereldwijde uitdaging aangaande het klimaat. Janssen nodigt zijn lezers uit door twee schrijvers – uit verschillende windrichtingen en tijden – in het licht van de crises met elkaar te vergelijken en weet daar interessante dingen over te schrijven wanneer hij ze in het huidige tijdsgewricht plaatst.
In zijn inleiding komt ook een van de meest en vaak in het Engels geciteerde Nietzsche quotes voorbij: ‘What doesn’t kill you makes you stronger’. Een uitspraak die vandaag in de NRC ook een artikel over positiviteit van Lisanne van Sadelhoff een startpunt geeft. Maar of de uitspraak, die te pas en te onpas wereldwijd verschijnt, altijd in de juiste context wordt aangewend is soms de vraag. ‘Was mich nicht umbringt, macht mich stärker’ schreef Nietzsche in zijn Götzendämmerung (1888). Maar wat mij wél doodt, maakt me dat ook zwakker? Of om in Nietzsches woorden uit zijn Nachlaß te citeren: ‘Was uns nicht umbringt – das bringen wir um, das macht uns stärker’. Wat me tot denken aanzet, maakt me misschien ook een beetje sterker…?
Enfin, eerst maar eens de interessante studie van Jonathan Janssen lezen en dat kan heel eenvoudig via de onderstaande link waarmee de PDF kan worden gedownload:
https://theses.ubn.ru.nl/handle/123456789/10381
Zie verder over de auteur ook: www.jonathanjanssen.nl